25 Mart 2023 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 32143
Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)’ndan:
I- AMAÇ, KAPSAM VE DAYANAK
9/3/2023 tarihli ve 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12/3/2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
Bu Tebliğ ile 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrasının Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden söz konusu fıkranın uygulamasına yönelik usul ve esaslar belirlenmiştir.
II- KANUN HÜKMÜ
7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrasında “(7) Bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil) 2918 sayılı Kanun uyarınca araç muayenesi yaptırmaları gerektiği hâlde muayenelerini süresinde yaptırmamış olanların, 30/9/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) araç muayenelerini yaptırmaları ve anılan Kanunun 35 inci maddesi uyarınca muayene süresi geçirilen her ay ve kesri için tahsili gereken %5 fazla yerine bu Kanunun yayımı tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, bu Kanunun yayımı tarihinden (yayımlandığı ay dâhil) araç muayenelerinin yapıldığı tarihe kadar her ay ve kesri için aylık %0,75 oranı esas alınarak hesaplanacak tutarı ödemeleri şartıyla anılan madde uyarınca alınması gereken %5 fazlaların tahsilinden vazgeçilir ve yetkili kuruluş tarafından tahsil edilen bu tutarlar anılan maddede belirtilen süre ve şekilde Hazine hesaplarına aktarılır. Bu fıkra kapsamına giren alacaklara karşılık bu Kanunun yayımı tarihinden önce tahsil edilmiş olan tutarların bu fıkra hükümlerine dayanılarak iadesi yapılmaz. Bu fıkranın uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir. 22/3/2020 ile 3/7/2020 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) geçen süre için 2918 sayılı Kanunun 35 inci maddesinde yer alan %5 fazlaya ilişkin hüküm ve Yİ-ÜFE aylık değişim oranları uygulanmaz, tahsil edilmiş tutarlar iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.
III- UYGULAMAYA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun;
– “Araçların muayenesi” başlıklı 34 üncü maddesinde, trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığının ekonomik yapıları da dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edileceği, motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılmasının zorunlu olduğu, muayenesi yaptırılmamış bir araçla trafiğe çıkılması halinde araç sahibine idari para cezası kesileceği,
– “Muayeneye yetkili kuruluşlar” başlıklı 35 inci maddesinde, araçların muayenelerinin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına ait muayene istasyonlarında veya bu Bakanlık tarafından işletme yetki belgesi ile yetki verilmesi halinde, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yapılacağı, muayene süresi geçirilen her ay ve kesri için muayene ücretinin, yetki verilen gerçek veya tüzel kişi ya da alt işleticiler tarafından, %5 fazlası ile tahsil edileceği, tahsil edilen tutarın tamamının Hazine payı olarak, izleyen ayın yedinci günü akşamına kadar, yetki verilen gerçek veya tüzel kişi tarafından, yıllık gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine şekli ve içeriği Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen bir bildirim ile birlikte ödeneceği,
hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümlere göre, araç muayenelerinin ilgili yönetmelikte belirtilen sürelerde yaptırılması zorunludur. Ancak, araç muayenesinin süresi içinde yaptırılmaması halinde, muayenenin yapıldığı yılda geçerli olan muayene ücreti ile birlikte gecikilen her ay ve kesri için %5 fazla hesaplanması ve ilgilisinden tahsil edilerek Kanunda düzenlenen sürede Hazine hesaplarına aktarılması gerekmektedir.
7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrası ile Kanunun yayımlandığı 12/3/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) muayene süresi geçtiği hâlde araç muayenelerini yaptırmamış olanların 30/9/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) araç muayenelerini yaptırmaları durumunda, 2918 sayılı Kanunun 35 inci maddesi gereği hesaplanması gereken %5 fazla yerine 7440 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, bu tarihten araç muayenesinin yapıldığı tarihe kadar aylık %0,75 oranı esas alınarak hesaplanacak tutarın muayene ücreti ile birlikte ödenmesi halinde söz konusu %5 fazlaların alınmayacağı düzenlenmiştir.
7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrası kapsamına, Kanunun yayımlandığı 12/3/2023 tarihi itibarıyla (bu tarih dâhil) 2918 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi uyarınca zorunlu araç muayenesi yaptırılması gerektiği hâlde muayeneleri süresinde yaptırılmamış olan araçlar girmektedir.
Kapsama giren araçların 30/9/2023 tarihine kadar (bu tarih dâhil) muayene ettirilmesi durumunda, anılan fıkra hükmünden yararlanılabilecektir.
Öte yandan, zorunlu araç muayene tarihi 7440 sayılı Kanunun yayımlandığı 12/3/2023 tarihinden sonraya rastlayan araçların süresinde muayene ettirilmemesi halinde, araç muayene ücreti ile birlikte muayenede gecikilen her ay ve kesri için 2918 sayılı Kanunun 35 inci maddesi gereğince %5 fazlanın tahsil edilmesi gerektiği tabiidir.
B) %5 Fazla Yerine Hesaplanacak Tutarın Tespiti
7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrası gereğince, zorunlu araç muayenesinin süresinde yaptırılmaması nedeniyle 2918 sayılı Kanunun 35 inci maddesi uyarınca gecikilen her ay ve kesri için hesaplanan %5 fazla yerine, 7440 sayılı Kanunun yayımlandığı 12/3/2023 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile Kanunun yayımı tarihinden (yayımlandığı ay dâhil) araç muayenesinin yapıldığı tarihe kadar geçen her ay ve kesri için aylık %0,75 oranı esas alınarak hesaplanacak tutar ve araç muayene ücretinin toplamının ödenmesi halinde %5 fazlaların tahsilinden vazgeçilecektir.
Bu durumda, %5 fazla yerine hesaplanacak tutar aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır.
%5 Fazla Yerine Hesaplanan Tutar = Araç Muayene Ücreti x [Araç Muayenesinin Yaptırılması Gereken Tarih ile Kanunun Yayımlandığı Tarih Arasında Geçen Süreye İlişkin Yİ-ÜFE Aylık Değişim Oranları Toplamı + (Kanunun Yayımlandığı Tarih ile Araç Muayenesinin Yapıldığı Tarih Arasında Geçen Ay Sayısı x %0,75)]
7440 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin ikinci fıkrasının (ç) bendinde, Yİ-ÜFE aylık değişim oranları tabirinin, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31/12/2004 tarihine kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2005 tarihinden itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1/1/2014 tarihinden itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1/11/2016 tarihinden itibaren aylık %0,75 oranını ifade ettiği hükme bağlanmış olup Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın tespitinde bu oranlar kullanılacaktır.
Türkiye İstatistik Kurumunca, Ocak/2005 ayından Ekim/2016 ayına ait açıklanan Yİ-ÜFE aylık değişim oranları ile 1/11/2016 tarihinden itibaren esas alınacak aylık oran ekli tabloda (Ek-1) yer almaktadır. Yİ-ÜFE tutarlarının tespitinde kullanılacak olan Yİ-ÜFE aylık değişim oranlarının eksi değer çıkması durumunda bu oranlar da hesaplamada eksi değer olarak dikkate alınacaktır. Hesaplamaya konu döneme ilişkin olarak Yİ-ÜFE aylık değişim oranlarının toplamı eksi değer olması halinde, %5 fazla yerine alınması gereken Yİ-ÜFE tutarı sıfır kabul edilecektir. %5 fazla yerine yapılacak bu hesaplamalarda ilk aya ilişkin esas alınacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranı, aracın geçerli zorunlu muayene tarihinin (bu tarihin ayın son günü olması durumunda da) rastladığı ay için açıklanmış olan oran olacaktır.
Yİ-ÜFE tutarının hesaplanmasında, %5 fazlanın hesaplama yöntemi ve hesaplama süreleri değiştirilmeyecek, sadece muayenenin süresinde yapılmamasından dolayı gecikilen her ay ve kesri için hesaplanan %5 fazla yerine Şubat 2023 ayı dâhil Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, Mart 2023 ayından itibaren ise %0,75 oranı esas alınacaktır.
Ancak, 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrasında yer alan “22/3/2020 ile 3/7/2020 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) geçen süre için 2918 sayılı Kanunun 35 inci maddesinde yer alan %5 fazlaya ilişkin hüküm ve Yİ-ÜFE aylık değişim oranları uygulanmaz,” hükmü gereğince, 22/3/2020 ile 3/7/2020 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) geçen süre için %5 fazla hesaplanmayacağından, bu tarih aralığına isabet eden süreler için Yİ-ÜFE tutarı da hesaplanmayacaktır.
Örnek 1- (A) plakalı otomobilin araç muayene süresi 16 Haziran 2016 tarihinde sona ermiştir.
Araç sahibi süresinde yaptırmadığı araç muayenesi için 28 Haziran 2023 tarihinde yetkili muayene istasyonuna gelerek aracını muayene ettirmek istediğinde, araç muayene ücreti ile birlikte ödemesi gereken %5 fazla yerine, 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrası hükmü kapsamında ödeyeceği tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
22 Mart 2020 ila 3 Temmuz 2020 tarihleri arası için %5 fazla hesaplanmadığından, aynı süreye Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak bir hesaplama da yapılmayacaktır.
2023 yılında otomobiller için 1.130,44 TL araç muayene ücreti alınmaktadır. Buna göre, %5 fazlanın hesaplanacağı süre ve %5 fazla tutar aşağıdaki şekilde olacaktır.
Bu durumda, tabloda yer alan oranlar esas alınarak %5 fazla yerine ödenecek tutar aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
%5 Fazla Yerine Hesaplanan Tutar = Araç Muayene Ücreti x [Araç Muayenesinin Yaptırılması Gereken Tarih ile Kanunun Yayımlandığı Tarih Arasında Geçen Süreye İlişkin Yİ-ÜFE Aylık Değişim Oranları Toplamı + (Kanunun Yayımlandığı Tarih ile Araç Muayenesinin Yapıldığı Tarih Arasında Geçen Ay Sayısı x %0,75)]
%5 Fazla Yerine Hesaplanan Tutar = 1.130,44 x [%56,58 + (4 x %0,75)]
= 1.130,44 x %59,58
= 673,52 TL
Buna göre, araç sahibinin ödeyeceği araç muayene ücreti ile %5 fazla yerine ödeyeceği tutar ve tahsilinden vazgeçilecek %5 fazlaya ilişkin tutar aşağıdaki gibi olacaktır.
Ödenecek Tutar
Araç Muayene Ücreti : 1.130,44 TL
%5 Fazla Yerine Hesaplanan Tutar : 673,52 TL
TOPLAM : 1.803,96 TL
Tahsilinden Vazgeçilen Alacaklar
%5 Fazla : 4.634,80 TL
Dolayısıyla, 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrası kapsamında aracın muayene ettirilmesi halinde 4.634,80 TL fazla yerine 673,52 TL ödenecektir.
Örnek 2- (B) plakalı otomobilin araç muayene süresi 20 Eylül 2021 tarihinde sona ermiş olmakla birlikte, aracın çalınmasından dolayı tescil kaydı 13 Mart 2022 tarihinde silinmiş ve aracın daha sonra bulunması nedeniyle 25 Haziran 2022 tarihinde yeniden açılmıştır.
Araç sahibi, 16 Eylül 2023 tarihinde yetkili muayene istasyonuna gelerek aracını muayene ettirmek istediğinde, araç muayene ücreti ile birlikte gecikilen her ay ve kesri için ödeyeceği %5 fazla yerine ödeyeceği tutar aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
Aracın trafikten tescil kaydının silindiği 13 Mart 2022 ila 24 Haziran 2022 tarihleri arası için %5 fazla hesaplanmadığından, aynı süreye Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak bir hesaplama da yapılmayacaktır.
2023 yılında otomobiller için 1.130,44 TL araç muayene ücreti alınmaktadır. Buna göre, %5 fazlanın hesaplanacağı süre ve %5 fazla tutar aşağıdaki şekilde olacaktır.
Bu örnekte, %5 fazla yerine uygulanacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları ile %0,75 oranı dönemler itibarıyla aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Bu durumda, tabloda yer alan oranlar esas alınarak %5 fazla yerine ödenecek tutar aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
%5 Fazla Yerine Hesaplanan Tutar = Araç Muayene Ücreti x [Araç Muayenesinin Yaptırılması Gereken Tarih ile Kanunun Yayımlandığı Tarih Arasında Geçen Süreye İlişkin Yİ-ÜFE Aylık Değişim Oranları Toplamı + (Kanunun Yayımlandığı Tarih ile Araç Muayenesinin Yapıldığı Tarih Arasında Geçen Ay Sayısı x %0,75)]
%5 Fazla Yerine Hesaplanan Tutar = 1.130,44 x [%11,25 + (6 x %0,75)]
= 1.130,44 x %15,75
= 178,04 TL
Buna göre, araç sahibinin ödeyeceği araç muayene ücreti ile %5 fazla yerine ödeyeceği tutar ve tahsilinden vazgeçilecek %5 fazlaya ilişkin tutar aşağıdaki gibi olacaktır.
Ödenecek Tutar
Araç Muayene Ücreti : 1.130,44 TL
%5 Fazla Yerine Hesaplanan Tutar : 178,04 TL
TOPLAM : 1.308,48 TL
Tahsilinden Vazgeçilen Alacaklar
%5 Fazla : 1.186,96 TL
Dolayısıyla, 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrası kapsamında aracın muayene ettirilmesi halinde 1.186,96 TL fazla yerine 178,04 TL ödenecektir.
IV- DİĞER HUSUSLAR
1) 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrasında yer alan “22/3/2020 ile 3/7/2020 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) geçen süre için 2918 sayılı Kanunun 35 inci maddesinde yer alan %5 fazlaya ilişkin hüküm … uygulanmaz,” hükmü, 2918 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi uyarınca zorunlu araç muayenesini süresinde yaptırmamış olan tüm araç sahipleri için geçerli olup hükümden yararlanılması için belirli bir tarih sınırı bulunmamaktadır. Bu itibarla, zorunlu araç muayene tarihi 3/7/2020 tarihinden önce olduğu halde muayeneyi 22/3/2020 tarihinden sonra yaptıranlar için 22/3/2020 ile 3/7/2020 tarihleri arasında (bu tarihler dâhil) geçen süreye %5 fazla hesaplanmayacaktır.
2) 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrasında, fıkra kapsamına giren alacaklara karşılık Kanunun yayımlandığı tarihten önce tahsil edilmiş olan tutarların bu fıkra hükümlerine dayanılarak iadesinin yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu nedenle, Kanunun yayım tarihinden önce tahsil edilmiş olan %5 fazlalar iade edilmeyecektir.
3) Muayeneye yetkili kuruluşlar tarafından, 7440 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin yedinci fıkrası kapsamında %5 fazlalar yerine tahsil edilen tutarların 2918 sayılı Kanunun 35 inci maddesinde belirtilen süre ve şekilde Hazine hesaplarına aktarılması gerekmektedir.
Tebliğ olunur.
